Baluarte   2016

Stimadó di papiamentu i famia di Arte di Arte Palabra, bonbiní.

 

Arte di Palabra ABC, manera tur aña lo rindi homenahe na algun persona òf instansia ku a duna un kontribushon balioso riba tereno di nos idioma papiamentu. E aña akí atrobe, nos ta duna homenahe na persona i instansia ku a yuda engrandesé papiamentu. Nan ta persona i instansia ku Aruba, Boneiru i Kòrsou  a proponé pa e Tapushi Literario 2016.

Nan ta  di Aruba:      Mirto Laclé i Jenny Laclé-Boezem

             di Boneiru:  Arthur Sealy

             di Kòrsou:   Fundashon pa Skol Humanista na Papiamentu         

                                 Frank Martinus q.e.p.d. i Trudi Martinus-Guda  

 

Nos ke pidi tur hende pa lanta para, bati man i wapa ku nos yunan di tera, miéntras nan ta subi podio.

 

Rashid, Quentin & comp. ku músika miéntras e hòbennan ta buska e i subi ku e baluartenan.

 

 

Fundashon Skol Humanista na Papiamentu (FSHP)

Sr. Frank Martinus q.e.p.d. i Sra. Trudi Martinus-Guda

 

Frank Martinus, nos baluarte di aña 2003, a pone masha énfasis riba e nesesidat pa nos muchanan haña enseñansa den idioma materno. A base di esei, e i su kasá Trudi a desaroyá  e konsepto di enseñansa na papiamentu, a base di prinsipionan Humanista. Nan tabata ke otro tipo di skol, un skol kreativo, kaminda e mucha ta mas mòndu, no pa guli ulandes.

Promé di desèmber 1986, Fundashon Skol Humanista a lanta ofisialmente, i  a bai traha riba kuríkulo pa haña supsidio.

Na 1987, a kuminsá sin permit formal.

Despues di tres aña, ora a haña 100 alumno, a bira “Schoolbestuur” ofisial den un edifisio bieu di un skol na Suffisant.

Na 1997, SKAIH, e promé skol avansá na papiamentu a lanta, mudando kada bes di seis diferente lokalidat.

A logra depues di un kaso den korte, ku mester a tradusí tur eksámen di VSBO na papiamentu.

E idea a haña hopi kontratiempo, i asta tabatin hende ku a bring’é. No opstante esei, e direktiva a perseverá, i awe Skol Humanista na Papiamentu, ta un realidat.

Na 2014 gobièrnu a tuma e desishon ku ta konstruí un skol nobo na Emmastad, na e sitio kaminda Frank Martinus a visualisá for di prinsipio, ku einan e skol mester a bini.

Hopi a sagudí kabes i bati man riba mesa, pero pa aña skolar 2016/2017, Skol Avansá na Papiamentu, SKAIH ta start den edifisio nobo na Emmastad.

 

Prof. Dr. Frank Martinus, su kasá Trudi i miembronan di e fundashon tabata desididu. Nan a tuma desishonnan grandi i desafiante. Desishonnan ku poko a riska tuma. Nan a planta, pa nos por sigui planta i kosechá!

Danki danki i mas danki na boso tur.

 

Mirto Laclé Jenny Laclé-Boezem

Awe nos tin un pareha di Aruba komo baluarte.

Nan tur dos a kuminsá nan karera profeshonal huntu, studiando komo maestro di skol básiko, kaba dosente di idioma na skol avansá, i e estudio di papiamentu nivel 1 i 2.

Huntu Mirto i Jenny a sigui promové papiamentu.

For di 2005 ta trahando den estrecho kolaborashon ku diferente instituto i departamentu na Aruba. Kada luna ta organisá un òf mas aktividat pa promové papiamentu, riba tereno di literatura, arte, kultura, lingwístika i edukashon.

Di e forma akí, komo ABC-ista, ta duna atenshon i rekonosimentu na trabounan balioso, di personanan di e islanan Aruba, Boneiru i Kòrsou.

A traha den estrecho koperashon ku algun proyekto, relashoná ku papiamentu durante interkambio ku Kòrsou. A traha ku entre otro: Fundashon Pierre Lauffer, Instituto Raul Römer, Elis Juliana, Sidney Joubert, Ini Statia, Lusette Verboom, Enrique Muller, Ced Ride, dokumentario di Frank Martinus i mas.

Na Aruba Mirto a organisá algun aktividat manera entre otro: “Dia Internacional di Lenga Materno”, “Dia Internacional di Poesia”, “Dia Mundial di Teatro”, “Dia Internacional di Derecho di outor”, “Siman di Buki pa Mucha” i mas.

Mirto a promové papiamento internashonalmente, ku charla na Hulanda, Cas di Aruba, Kas di Kòrsou, Kas di St. Maarten, tambe na Cuba, Colombia, Costa Rica, Guadaloupe, Florida, Rep. Dominicana, Bahamas, Surinam, Puerto Rico, Trinidad i Ghana.

 

Mirto i Jenny, danki pa promové nos idioma internashonalmente. Bosnan ta un bon embahador ku a laga nos idioma krusa frontera!

Forsa pa bosnan dos sigui ku e bon trabou.

 

 

 

Ewart Arthur Sealy

Arthur Sealy a nase i ta biba na Boneiru.

El a sigui su estudio na Boneiru, Kòrsou i Hulanda.

El a studia historia, sensia sosial i derecho estatal na Hulanda, i

na Kòrsou el a studia papiamentu i hulandes.

El a traha komo dosente di papiamentu na diferente skol i instansia na Boneiru.

Na radio BonFM, e tin diferente programa. “Bon uso di papiamentu”, ta un programa ku a kuminsá na aña 2008, i awor e tin mas ku 20 aña ta pasa na radio BonFM na Boneiru.

Den e programa “Bon uso di Papiamentu”, ta trata tópikonan manera: “Nan” komo pronòmber personal.

                        E diferensha entre aki/akinan/  boso/bosonan.

                        Palabranan ku un preposishon fiho.

                        E uso di g i h. den ekipahe.

                        Uso di asento grave etc.

                    Ta sera e programa ku strofa di un outor antiano.

 

 Ademas e tin otro programa na radio BonFM, manera:

“Di nan pa nos”, ku ta hasi entrevista ku personanan markante na Boneiru.

“Grupo di djasabra”, ta reflehá riba loke a pasa den komunidat. “Entrevista ku eskritornan Boneriano”.

 

Arthur ta presidente di:  Fundashon Dushi papiamentu. E Fundashon tin komo meta:

Desaroyá importansha di papiamentu na Boneiru.

Desaroyá estudio di papiamentu.

 

Finalmente Arthur ta duna su pensamentu, riba komentario i reakshonnan ku el a haña riba su programanan na radio.

 

“E satisfakshon di mas grandi ta, ku e programa a yuda den e parti di konsientisashon, ku papiamentu ta un idioma, i no un dialekto, i ku no ta bèrdat ku bo no por studia na papiamentu.

Presensia di hulandes (nos ta BES, i enseñansa ta kai bou di Hulanda), ta yuda den promoshon di papiamentu. E programa ta yuda kita e pensamentu eroneo ku papiamentu ta ménos ku kualke otro idioma”.

 

Sr. Arthur, danki di a aseptá e invitashon i kompartí ku nos bo trabou balioso pa engrandesé nos idioma papiamentu.